Odkryto pierwsze genetyczne powiązanie z migreną bez aury

Wyróżnia się siedem typów migrenowych bólów głowy i wszystkie z nich są wyjątkowo bolesne. W czasie ataków migreny osoby cierpiące są wrażliwe na światło i dźwięk, a także często odczuwają mdłości, wymiotują czy chwilowo tracą wzrok. Z chorobą związanych jest kilka czynników wyzwalających, w tym stres i brak snu. Zmiany w poziomie hormonów również mogą wywołać atak, stąd kobiety są bardziej podatne niż mężczyźni. Szacuje się, że 8% mężczyzn i 17% kobiet w Europie systematycznie cierpi na migrenę.

W ostatnich latach naukowcy zdobyli wiedzę o tym, że to przede wszystkim czynniki genetyczne decydują o podatności danej osoby. Niedawno odkryto mutacje genetyczne, które doprowadziły do powstania rzadkich i ekstremalnych postaci migreny, niemniej czynniki genetyczne stojące za migreną bez aury były jak dotąd słabo poznane.

W ramach ostatnich badań, analizy asocjacyjnej całego genomu, naukowcy z 40 ośrodków naukowych z całej Europy połączyli swoje wysiłki, aby studiować dane genetyczne ponad 50.000 osób. Najpierw porównali genomy 2.731 osób z Niemiec, Holandii i Finlandii cierpiących na migrenę z grupą kontrolną 10.747 osób. Aby potwierdzić uzyskane wyniki porównali następnie genomy kolejnych 3.202 chorych z grupą kontrolną 40.062 osób. Zespół odkrył, że osoby posiadające specyficzny wariant DNA (kwasu dezoksyrybonukleinowego) zlokalizowany na chromosomie 8 (między dwoma genami PGCP i MTDH/AEG-1) są bardziej narażone na migrenę.

"To pierwszy raz, kiedy byliśmy w stanie przyjrzeć się genomom wielu tysięcy osób i odkryć wskazówki genetyczne, pozwalające zrozumieć migrenę bez aury" - mówi dr Aarno Palotie, Przewodniczący Międzynarodowego Konsorcjum Genetyki Bólów Głowy przy Wellcome Trust Sanger Institute w Wlk. Brytanii.

Naukowcy wykazali, że wariant genetyczny odgrywa kluczową rolę w regulacji glutaminianu, który jest neuroprzekaźnikiem. Konkretnie może on zmienić aktywność genu MTDH/AEG-1, który reguluje aktywność genu EAAT2. Białko EAAT2 (które już zostało powiązane z chorobami neurologicznymi, w tym epilepsją i schizofrenią) normalnie usuwa glutaminian z synaps mózgu.

Autorzy są przekonani, że powiązanie między wariantem (zwanym rs1835740) a migreną polega na tym, że słaba regulacja glutaminianu może prowadzić do gromadzenia się tej substancji chemicznej w synapsach mózgu, coraz bardziej zwiększając wrażliwość danej osoby na czynniki wywołujące migrenę. Sugerują, że nowe podejście terapeutyczne mogłoby zapobiegać gromadzeniu się glutaminianu.

"Chociaż wiedzieliśmy, że gen EAAT2 odgrywa kluczową rolę w procesach neurologicznych u ludzi - i potencjalnie w rozwoju migreny - do tej pory nie rozpoznano żadnego powiązania genetycznego, które sugerowałoby, że nagromadzenie się glutaminianu w mózgu może mieć znaczenie w migrenie bez aury" - zauważa profesor Christian Kubisch z Uniwersytetu Ulm w Niemczech. "Te prace torują drogę nowym badaniom, by gruntownie przyjrzeć się biologii choroby, a w szczególności oddziaływaniu tej zmiany."

"Tego typu badania są możliwe wyłącznie w ramach zakrojonej na szeroką skalę współpracy międzynarodowej, łączącej bogactwo danych z odpowiednią wiedzą ekspercką i zasobami, abyśmy mogli wyłowić ten wariant genetyczny. To odkrycie otwiera nową drogę do poznania pospolitych chorób człowieka" - podkreśla dr Palotie.

Autorzy stwierdzają, że potrzebne są dalsze badania wariantu DNA i jego wpływu na otaczające geny, aby zrozumieć mechanizm leżący u podstaw ataków migreny. "Jeden wariant wyjaśnia jedynie drobną część ogólnej wariancji genetycznej migreny" - czytamy w podsumowaniu raportu. Istnieje nadzieja, że przyszłe badania asocjacyjne całego genomu rzucą więcej światła na wariancję genetyczną.

W ramach dalszych badań przeanalizowane zostaną również próbki większej populacji - ostatnie badania opierały się na danych osób, które zasięgały konsultacji u specjalistów w klinikach leczenia bólu głowy. "Zważywszy na fakt, że zgłaszają się do klinik leczenia bólu głowy to prawdopodobnie reprezentują jedynie najbardziej ekstremalne przypadki osób cierpiących na migrenę bez aury" - wyjaśnia dr Gisela Terwindt z Centrum Medycznego Uniwersytetu w Leiden w Holandii. "W przyszłości powinniśmy przyjrzeć się powiązaniom w szerszej grupie, w tym również osobom, których stan jest mniej poważny."


Badania, których wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie Nature Genetics, zostały dofinansowane w części z projektu EUROHEAD (Geny migreny i ścieżki neurobiologiczne), który otrzymał 3,2 mln EUR z Szóstego Programu Ramowego (6PR).


Więcej informacji:

Wellcome Trust Sanger Institute:
http://www.sanger.ac.uk/

Nature Genetics:
http://www.nature.com/ng/index.html
EuroHead:
http://www.eurohead.org/