Koronawirus / COVID-19 - diagnoza, objawy, leczenie, profilaktyka

COVID-19 to nowa zakaźna choroba wywoływana przez koronowirusa SARS-Cov-2. Według ostatnich danych pierwszy chory pojawił sie w Chinach w 2019 roku, tam też miał miejsce początek epidemii, która z czasem rozprzestrzeniła się na wszystkie kontynenty. 11 marca 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie ogłosiła pandemię COVID-19.

Choroba przebiega w bardzo różny sposób - od postaci niemal całkowicie bezobjawowej, do ciężkich przypadków z których część kończy się śmiercią. Aktualnie szacuje się, że ciężki przebieg choroby występuje u ok. 15-20% osób, zaś do zgonów dochodzi u 2-3% chorych. Zdecydowana większość przypadków śmiertelnych z powodu COVID-19 występuje u osób starszych, powyżej 65 roku życia.

Przyczyny COVID-19

Koronawirusy

Koronawirusy to duża rodzina wirusów wywołujących różne choroby - od przeziębienia do poważniejszych dolegliwości. Zostały tak nazwane z uwagi na charakterystyczny wygląd. Do grupy koronawirusów należą między innymi te wywołujące MERS (Middle East Respiratory Syndrome, czyli Bliskowschodni Zespół Niewydolności Oddechowej), SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome, czyli Zespół Ciężkiej Ostrej nNiewydolności Oddechowej. Niektóre koronawirusy powodują także choroy u zwierząt - na przykład bardzo groźne zakaźne zapalenie otrzewnej kotów (FIP).

Pierwsze szczepy koronawirusa ludzkiego zidentyfikowano w latach 60. XX wieku.

SARS-Cov-2

Koronawirus SARS-Cov-2 (początkowo nazwany roboczo 2019-nCoV), stanowiący bezpośrednią przyczynę COVID-19 został odkryty po tym, gdy pod koniec 2019 roku w prowincji Hubei w Chinach pojawiły się przypadki zapalenia płuc o nieznanej etiologii. 7 stycznia 2020 chińscy badacze potwierdzili, że zachorowania powoduje nowy wirus z rodziny koronawirusów. Udało się także zsekwencjonować jego genom. Wirus okazał się odmienny od wcześniej znanych koronawirusów ludzkich, choć powodowana przez niego choroba również dotyczy niewydolności dróg oddechowych.

Jak dochodzi do zakażenia COVID-19

Wirus SARS-Cov-2 rozprzestrzenia się drogą kropelkową, gdy osoba zarażona kaszle, kicha lub po prostu mówi. Można także zarazić się nim przeniesienie wirusa np. z kprzycisku windy, klamki czy poręczy w autobusie, jeśli dotkniemy zakażonych przedmiotów a następnie okolic oczu, nosa czy ust. Rozprzestrzenianiu choroby sprzyjają skupiska ludzi, gromadzące się w miejscach takich jak na przykład jak szkoły, sklepy, budynki użyteczności publicznej czy środki komunikacji miejskiej.

Średni czas inkubacji wirusa to około 5 dni, jednak objawy mogą pojawić się zarówno wcześniej, jak i później - nawet do 2 tygodni po zakażeniu

Aktualnie brak jeszcze danych dotyczących tego, kiedy zakażona osoba przyczynia się do dalszego rozprzestrzeniania się wirusa oraz co do jego żywotności w różnych warunkach. Trwają intensywne badania, których wyniki pozwolą na lepsze poznanie choroby i walkę z nią oraz na bardziej skuteczne działania profilaktyczne.

Grupy podwyższonego ryzyka

Podwyższone ryzyko rozwoju COVID-19:

• osób starszych (tj. mających powyżej 65 lat);
• pacjentów z osłabionym układem odpornościowym;
• osób z zaburzeniami odporności, chorującym na inne infekcje bakteryjne i wirusowe;
• ludzi zmagających się z chorobami przewlekłymi, takimi jak astma, choroby serca, choroby nerek, cukrzyca (i inne choroby metaboliczne), POChP;
• osób, które z racji zawodu mają częsty kontakt z chorymi (np. u lekarzy, pielęgniarek);

W przeciwieństwie do grypy COVID-19 nie jest w szczególny sposób groźny dla małych dzieci - wskaźnik zachorowań i zgonów wzrasta z wiekiem.

Objawy COVID-19

Do podstawowych objawów COVID-19 należy zaliczyć:

• wysoką gorączkę (powyżej 38 stopni C)
• kaszel
• katar
• duszności, trudności w oddychaniu
• suchy kaszel
• problemy ze wzrokiem
• bóle mięśni

U niektórych chorych pojawiały się także inne objawy: problemy ze wzrokiem oraz objawy żołądkowo-jelitowe takie jak biegunka, nudności, wymioty i ból brzucha.

Diagnozowanie COVID-19

Zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 potwierdzany jest testami laboratoryjnymi po pobraniu wymazu z nosa i gardła. Badanie wykonywane jest u pacjentów z objawami mogącymi wskazywać na COVID-19 oraz w przypadku wystąpienia ryzyka zetknięcia się danej osoby z wirusem (np. poprzez przebywanie z chorym, czy w miejscu wystepowania zachorowań). Osoby, które były zagrożone zakażeniem, poddawane są kwarantannie.

Powikłania COVID-19

Najgroźniejszym skutkiem i przyczyną śmierci u pacjentów z COVID-19 jest zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS - Acute Respiratory Distress Syndrome) - schorzenie prowadzące do obrzęku płuc wskutek wzrostu przepuszczalności bariery włośniczkowo-pęcherzykowej.

Leczenie COVID-19

COVID-19 to nowa choroba, nie ma jeszcze sprawdzonych leków przeciwko wirusowi, który ją powoduje. Leczenie to przede wszystkim działania i farmakoterapia pomagająca łagodzić objawy choroby i przyspieszająca powrót do zdrowia.

Choremu zaleca się pozostanie w łóżku i przyjmowanie dużej ilości płynów oraz stosowanie zdrowej, pełnej witamin i związków mineralnych diety. Osoby z poważnymi objawami kierowane są do szpitala, gdzie przebywają pod opieką medyczną i są leczone odpowiednio do rozwoju sytuacji chorobowej.

Profilaktyka COVID-19

W profilaktyce COVID-19 najważniejsze są środki mające na celu ograniczenia rozprzestrzeniania się zakażenia. Należą do nich:

• izolowanie chorych oraz osób z podejrzeniem zakażenia (14 dniowa kwarantanna
• częste i dokładne mycie oraz dezynfekcja rąk
• unikanie dotykania oczu, nosa i ust
• regularne mycie lub dezynfekcja powierzchni dotykowych (klamki, włączniki, przyciski, blaty, smartfony, klawiatura komputera etc.)
• unikanie skupisk ludzkich, zachowywanie odległości ok 1 metra od innych osób
• podczas kichania czy kaszlu zasłanianie ust zgiętym łokciem lub chusteczką jednorazową, którą należy od razu wyrzucić do zamkniętego pojemnika
• zdrowa, zbilansowana dieta i odpowiednie nawadnianie organizmu
• stosowanie się do zaleceń władz lokalnych, dotyczących przeciwdziałaniu zakażeniom

Bardzo istotnym elementem profilaktyki jest rzetelna wiedza na temat choroby i nie uleganie panice. Aktualne informacje na temat sytuacji związanej z COVID-19 można znaleźć na stronach:

• Polskiej Akademii Nauk
• Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH)
• Głównego Inspektoratu Sanitarnego
• Ministerstwa Zdrowia